В. Г. Гузев. Избранное

349 Genel Yazı Nazariyesi Işığında Göktürk Yazısının Menşei Meselesi (Okunuşunun 100. Yıl Dönümü Dolayısıyla) (Guzev V. G., Klyaştornıy S. G. Genel Yazi Nazariyesi Işığında Göktürk Yazısının Menşei Meselesi (Okunuşunun 100. Yıl Dönümü Dolayısıyla) // Türk Dili Araştırmaları Yıllığı. Belleten 1993. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1995. S. 27–33) Sayın Bayanlar ve Baylar! Sizlere Petersburg Üniversitesi Doğu Fakül- tesi Türk Filolojisi Kürsüsü başkanı Prof. Dr. Viktor G. Guzev’le birlikte, ortaklaşa hazırladığımız bu bildiriyi sunmaktan şeref duyuyorum. Bilindiği gibi, 1721–1722 yıllarında Yukarı Yenisey havzasında eski kur- ganlardan çıkan eşyalar ve üstünde bilinmeyen yazı ile yazılmış yazıtlar olan dikili taşlar bulunmuştur. İlk keşifçileri olan, Birinci Petro tarafından Sibir- ya’yı tetkik etmek için davet edilen Alman tabiî ilimler uzmanı D. G. Mes- serschmidt ve esir düşen İsveçli subay Filip İvanoviç Tabbert (Philip Johan von Tabbert-Stahlenberg), keşfettikleri bu yazıya iyi bildikleri İskandinavya yazısına benzerliği sebebiyle “runik” sıfatını verdiler. Esrarengiz yazının deşifre edilmesi, ancak taşlar üzerinde “Sibirya” run- lariyle yazılmış büyük yazıtların (1889 yılında) Kuzey Moğolistan’da Or- hon nehrinin vadisinde N. M. Yadrintsev tarafından bulunmasından sonra mümkün oldu. 25 Kasım 1893’te Danimarka dil bilimcisi Vilhelm Thomsen yazıtların okunuşu için “anahtar” bulmuş; bunu izleyen 1894 yılının Ocak ayında ise akademisyen Friedrich Wilhelm Radloff bunların bütün tercüme- sini Sankt-Peterburg’da neşretmiştir. O zamanlardan beri Orhon-Yenisey,