В. Г. Гузев. Избранное

393 Göktürk Yazısının Kendiliğinden Doğma (Otokton) Menşei Varsayımını Esaslandıran Deliller ğiştiğine tanık olmamıştır, yani bir yazı, alfabe sistemi olduktan sonra kelime veya hece işaretleri sistemi olamaz. 17. ETR yazısının (sözüm ona yabancı ?!) menşeini ispat etmek ama- cıyla runlara benzer işaretlerin şekillerini diğer yazı işaretlerinin şekilleri ile karşılaştırmaya öncelik verme, sözü edilen yazı sisteminin iç kurulu- şuna pek az ilgi gösteren Türk run biliminin çağdaş yazı teorisi açısından büyük kusurlarından biridir. Ancak bu perspektifsiz geleneği irdelersek, bir taraftan ETR yazısının işaret takımını Türk tamgaları ile öbür taraftan Sogd alfabesinin harfleriyle karşılaştırma, bizi Türk runlarının Türk tam- galarından doğduğunu ileri süren bilginlerin 1 haklı olduğuna, buna karşı- lık Türk işaretlerini Sogd işaretlerine benzetmenin 2 ise pek sunî olduğuna inandırır. Yazının dış şekli alanına ait olan bu husus, ETR yazısının Sami menşei varsayımının aleyhine, kendiliğinden doğma olduğu tahmininin ise lehine delâlet eder, hem de genel yazı nazariyesinin, yeni bir yazı uy- durulurken mûcidin, uygarlığın mevcut resim fonuna başvurduğu savına 3 uygun düşer. 18. Bu çalışmada baştan itibaren söylediklerimizi özetleyecek olursak, en önemli sonuçlan şöyle sıralayabiliriz: 18.1. ETR yazısının özellikleri, bu yazının, (işleme alanı sınırlı olan re- sim işaretleri, kesmeler, tamgalar’ı içeren) yazıöncesi durumu, kelime, hece ve harf evrelerini kapsayan bütün kendiliğinden doğma yazı sistemlerine özgü doğal evrim yolunu katettiğine ve VIII. yy.ın başında harf yazısına dö- nüşmekte olduğuna delâlet olarak yorumlanmaya elverişlidir. 18.2. ETR yazısı, çok kısa yoğun bir evrim yolunu katettiğinden içinde bütün evrim merhalelerinin unsurları muhafaza edilen ve eş zamanlı şekilde yan yana yaşamakta olan karışık bir sistem olarak teşekkül etmişti. 18.3. ETR yazısı vasıflarının tümü ve mevcudiyetinin tarihî şartlan, bu yazının, gelişmiş yabancı medeniyetlerin yoğun şekilde hızlandırıcı tesiri koşullan altında taklit yoluyla yaratılan kendiliğinden doğma (otokton) yazı sistemlerine mensup olduğuna işaret eder. 18.4. Göktürk runolojisi üzerine yazılacak eserlerde, işaretleri bir alfabe şeklinde takdim etme geleneğine karşın, her bir işaretin yalnız fonem değeri- ni değil, onun ilkel kelime veya hece değerini de bildirmek gerekir. O hâlde işaretlerin listesi takriben şu biçimde ortaya çıkar: 1 Sokolov D. N. O başkirskih tamgah, Orenburg, 1904, 94 s., 2 tablitsı (Trudı Oren­ burgskoy Uçenoy Arxivnoy Komissii. Vıp. XIII). 2 Livşits V. A. “O proishojdenii drevnetyurkskoy runiçeskoy pis’mennosti”, Sovetskaya tyurkologiya, 1978/4, s. 84–98. 3 Gelb I. J. A Study of Writing, s. 143–147. (?)