Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 150 Fatih Aktaşlı* Ruslara Türkçe Öğretiminde Fiilimsiler Konusunda Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yabancılara Türkçe öğretiminde dilbilgisi kurallarının hangi teknik ve yön- temlerle öğretileceği konusu her zaman tartışılagelmiştir. Türkçenin grameri içe- risinde önemli bir yer tutan fiilimsilerin nasıl öğretilmesi gerektiği,hangi fiilimsi eklerinin hangi düzeyde öğretileceği konusu da önem taşımaktadır. Fiilimsilerin öğretiminin, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi çerçevesinde bakıldığında çok azsayıda bilimsel çalışmada ele alındığı görülmektedir. Fiilimsileri kapsayan çalışmalar dahaçok anadili kullanıcılarına yönelik hazırlanmış çalışmalar olup bunların da pek çoğugeleneksel dilbilgisi bakış açısıyla hazırlanmış çalışmalardır. Türkçeyi yabancı dil olarak öğretme alanında hemöğretmenlerin hemde öğ- rencilerin en çok zorlandıkları dilbilgisi konularından biri de fiilimsilerin oldu- ğu görülmektedir. Türkçe’de basit bir cümle de bile fiilimsi kullanımına yer ve- rilmektedir. Dolayısıyla fiilimsilerin öğretimi Türkçenin öğretimi içinde önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle fiilimsilerin öğretimi başlı başına ele alınması, he- def kitleye göre yöntem-tekniklerin kullanılması ve üzerinde materyal geliştiril- mesi gereken meselelerdendir.Fiilimsiler, bütün gramer kitaplarında değerlen- dirilmiş olsalar bile, türleri ve ayrıntıları layıkı ile sınıflandırılarak incelenmiştir diyemeyiz. Özellikle dilbilgisi öğretiminde kullanılabilecek şekilde “Efradını ca- mi, ağyarını mani” bir sınıflandırmanın yapılması gerekmektedir. Fiilimsi Kavramı Fiilimsiler, Büyük Türkçe Sözlüğün ‘fiilimsi’ maddesinde, fiilden türetilen, olumsuzu yapılabilen mastar, sıfat-fiil, zarf-fiil vb. türleri bulunan ad, eylemsi şeklinde tanımlanmıştır. Fiilimsiler fiilden türeyen ama fiilin tüm özellikleri- ni göstermeyen, dilde anlatımı zenginleştiren sözcüklerdir.Fiilimsiler Türkçeye anlatım zenginliğinin yanı sıra büyük bir sadelik kazandırır. İnsanlar, fiilimsi- lerle karşısındakilere söylemek istediğini en kısa biçimde aktarır, en karmaşık ifadeleri bile sade bir biçimde iletirler. “Fiilimsiler, dilbilimciler ve Türkçe dilbilgisi uzmanları tarafından değerlen- dirilirken farklı şekillerde tanımlar yapılmıştır. “Çekimsiz fiiller çeşitli isimlerle anılırlar: yatık fiiller [1. S. 195–419], fiil müştakları [1. S. 1940–45], şahıssız fi- il siygaları, eylemsiler [6. S. 378; 7. S. 177], fiilimsiler [4. S. 283], yarım yargı [1. S. 521), sözdizimsel adlaştırma ekleri gibi terimler de kullanılmıştır” [2. S. 3]. * Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (İstanbul).