Актуальные вопросы тюркологических исследований

169 Actual Problems of Turkic Studies Sonuç +lIK eki Yeni Uygur Türkçesinde oldukça işlek bir ektir. Bu ek Uygur Türk- çesinde yeni kelimeler, niteleme adları, edatlar meydana getirmektedir. +lIK eki ile meydana getirilen soyut adlardan bazıları mecaz anlamlar da taşımaktadır. +lIK eki addan ad, fiilden ad yapan eklere ve sıfat-fiil eklerine de ulanarak birleşik ekler oluşturmuştur. +lIK eki getirilerek meydana getirilen +çilik/ +çiliq eki adlara, sıfatlara ve işaret zamirlerine, soru kelimelerine eklenmektedir. +çA +lIK birleşik ekleri sınırlandırma bildiren zarflar meydana getirir. Bilindiği gibi ek yığılması olaylarının bir kısmı herhangi bir ekin işlek olan vazifesinin aynı ek veya aynı nitelikte başka bir ek ile kuvvetlendirilmesi veya gerçekte yahut dil hafızasında aşınmaya uğramış olan ekteki vazifenin tazelen- mesi, ihtiyaçlarından doğmuştur. Yığılma olayının hangi cins eklerde meydana geldiğini kaide hâlinde tespit ettirecek durummevcut değildir [7. S. 180]. Fakat Yeni Uygur Türkçesinde sıralanan +lIK ekleri ile meydana getirilmiş -GU+ lUK, -mAsliK, -Ar+liK, -ydiġan+liG/+liK; -idiġan+liG/+liK, -İvatqanliK, -GAn+liG/ +liK yapıları kendi içinde bir sistemin var olduğunu göstermektedir. +lIK eki, Yeni Uygur Türkçesinde -GU, -mAs, -Ar, -ydiġan/-idiġan, -İvat- qan, -GAn eklerine getirilerek kimi zaman sıfat-fiilleri, sıfat-fiil olmaktan çıka- rıp isim olmasını sağlamaktadır kimi zaman da sıfat-fiil ekinin işlevini pekiş- tirmek maksadıyla kullanılmaktadır. Kısaltmalar YUG — Yeni Uygur Türkçesi Grameri. UTG — Hazirqi Zaman Uyġur Tili Grammatikisi. HZUT — Hazirqi Zaman Uyġur Tili. YUTS — Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü. Kaynakça 1. Aliy Mektepler, Kespiy — Téxnika Mektepler ve Aliy Ma’arip Boyiçe Öz- likidin Ögengüçiler üçün Derslik / Hazirqi Zaman Uyġur Tili. Ürümçi: Şincaŋ Xelq Neşriyati, 2002. 2. Altuğ Murat. Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü Eski Anadolu Türkçesinde İsimden İsim Yapma Eklerinin İşlevleri Üzerine // NWSA-Humanities. 2014. 4C0187. 9 (4). S. 172–177. 3. Eckmann Janos . Çağatayca El Kitabı. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Bası- mevi, 1988. 4. Gabain A., von . Eski Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988. 5. Gencan Tahir Nejat . Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi, 2001.