Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 188 ri Kiril alfabesini, Ermenice Ermeni alfabesini ve Arapça Arap alfabesini baş- tan beri kullanmışlar ve hâlâ da kullanmaktadırlar. 1300 yılık Türk dili, tarihî gelişim süreci boyunca Soğd, Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, Grek, Ermeni ve İbrani alfabeleriyle yazılmıştır [10. S. 105–109]. Türklerin bu kadar fazla alfabe kullanmalarında en fazla dinin etkisi olmuştur. Tengriist Türkler Köktürk, Bu- dist Tükler Uygur ve Brahmi, Maniheist Türkler Mani, Musevi Türkler İbrani, Müslüman Türkler Arap, Hıristiyan Türkler ise Ermeni, Kiril ve Grek alfabele- rini kullanmışlardır [9]. Osmanlı İmparatorluğunda da Türkçe ortak iletişim dili olup Türklerin dı- şında Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler de Türkçe konuşmaktaydı. Türkçeyi çok iyi bilen bu insanlar yazı dili olarak ise kendi alfabelerini kullanmaktaydılar. Kitab-ıMukaddes’in ilkTürkçe tercümesi Hâki adıyla tanınanYahya ibn-i İs- hak tarafından 1657–1661 tarihleri arasında yazılmıştır. İkincisi ise Ali Bey ola- rak bilinen Wojciech Bobowski tarafından 1662’de başlanıp 1665’te bitirilen bir tercümedir. Ali Bey’in yazması temel alınarak İncil’in ilk Türkçe baskısı 1819’da Paris’te yapılmıştır. Bu baskı sonraları Grek alfabesiyle basılacak İncil tercüme- leri için de kaynak olmuştur (Privatsky 2014:2). İbrahim Ethem Özkan tara- fından doktora tezi olarak yapılan fakat her hangi bir tarih belirtilmeyen TDK Yz. A-19 numara ile kayıtlı olan yazma Türkçe İncil tercümesi ilk Türkçe baskı esere göre daha eski görünmektedir. Kitab-ı Mukaddes’in tamamı ise 1827’de Paris’te basılmıştır. İstanbul’da ilk kez basılışı ise 1870 yılındadır [10. S. 32]. Türkçede Nazal n Sesi Türkçe, Almanca ve Flemenkçe gibi dillerde bulunan ñ sesi dudakların açık durumda olup dil ucu n’de olduğundan biraz geride bulunup, dil sırtının sert damak ile yumuşak damak sınırında veya biraz geride damakla kapanmasıyla oluşur [12. S. 57]. OsmanlıTürkçesindekelimebaşındabulunmayanbusesTürkçedekelimeiçin- de ve iyelik ekleriyle fiil çekimlerinin 2. şahıslarında ve genitif ekinde ve de birinci teklikşafıs zamirlerininyönelmeeki almış şekillerindekullanılmaktadır [11. S. 92]. Arap harfli yazıda sağır kef ’le yazılan ñ sesi Osmanlı Türkçesinin son dö- neminde n’ye dönüşmüştür. İstanbul Türkçesi dışında bütün ağızlarda kullanıl- makta olan bu ses daha önceki bir dönemde dönüşmüş olsaydı zaten ñ imlası günümüze kadar gelemezdi [6. S. 92]. Arap Harfli ve Grek Harfli Türkçe İncil Tercümeleri Makalemizde üç adet Arap harfli üç adet de Grek harfli İncil tercümesinden faydalandık. Arap Harfli Türkçe İncil Tercümeleri a) 1664 tarihli Ali Ufki Bey tarafından yapılan ilk Türkçe İncil tercümesidir. Metnimizde A. 1664 şeklinde kısaltılmıştır.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzQwMDk=