Актуальные вопросы тюркологических исследований

221 Actual Problems of Turkic Studies * Çünki uxlab yåtgän yigit oġli ekäniga ķuvånibdi . “Çünkü uyumakta olan de- likanlının oğlu olduğuna sevinmiş.” (ÖXE, 243). * ekänlik * Kelgän küniñizdä sizniñ kim ekänligiñizni soraş ådåbdan emäs edi . “Geldiği- niz gün sizin kim olduğunuzu sormak ahlaki değildi.” (ÖXE, 37). * - Meni yer yüzigä çıķarib, hayåt däräxti ķayerdä ekänligini körsätib ķoy, - debdi . “-Beni yeryüzüne çıkartıp, hayat ağacının nerede olduğunu gösteriver, demiş.” (ÖXE, 95). * Bir käpir bu taråķniñ egäsi Şirin ekänligini aytibdi . “Bir ihtiyar kadın bu tara- ğın sahibini Şirin olduğunu söylemiş.” (ÖXE, 210). Karşılaştır: Çünki uxlab yåtgän yigit oġli ekäniga ķuvånibdi . (ÖXE, 243). * ... musåfirxånägä kelib tüşgän kimsäniñ ayål ekänligini, åldidägi nävķırån yigitçä uniñ oġlı ekanligini paylab ... “...misafirhaneye gelen kişinin kadın olduğunu , yanındaki güçlü delikanlının onun oğlu olduğunu fark edip..” (ÖXE, 89).. Bu kullanımda oġli ekäniga ve oġli ekanligi (oġli ekän idigi) mukayese edildiğin- de ikisinin de Türkiye Türkçesine “oğlu olduğu (oğlu olmuş olduğu)” şeklinde aktarıldığı görülecektir. Böylece ekän biçiminin aynı zamanda ekänlik şeklinde kullanılması aslında bir pekiştirmenin varlığından kaynaklıdır ki bu da yine idik yapısına gidecektir. * bolgänlik(i) * Kümüşbibi küyävniñ kim bolġanliġini Toybekäniñ şu sözläridän soñ payķab åldi . “Kümüşbibi damadın kim olduğunu Toybeke’nin bu sözlerinden sonra fark etti.” (ÖK, 52). * - Siz bolġanliġiñizni ilgäridän bilgänimdä båşķaça ķarşılar edim, - dedi . “- Siz olduğunuzu önceden anlasam başka türlü karşılardım, dedi.” (ÖK, 64). * İkki åydän keyin åķsåç pådşåh åldigä kelib, xåtini håmilädår bolgänligini ay- tibdi . “İki ay sonra aksakal padişahın huzuruna gelip, hanımının hamile olduğunu söylemiş.” (ÖXE, 144). * Pådşåh oġliniñ yaxşi bolgänligigä toy-u tåmåşalär beribdi . “Padişah, oğlunun iyi olduğuna ziyafet vermiş.” (ÖXE, 217). Olumsuzluk Yapısında Kullanımı Üzerinde durulan erdük yapısının kalıntısı olan + lIk (+ dIk )’ın däl , emäs , bolmäs gibi olumsuzluk bildiren sözcükler üzerine de geldiği görülür. Türkmen Türkçesinde * däldik(i) (< däl idigi) *Fantaziyanıñ biziñ durmuşımızda bolup geçen vakaları registrirleyän real fakt däldigi düşnüklidir. (G, 25). * Ol öz eden işiniñ oyun-oyuncak zat däldigini bilip honukdı . “O yaptığı işin oyun oynayacak şey olmadığını anlayıp pişman oldu.” (DO, 17).