Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 344 Melih Cevdet Anday’ın Ölümsüzlük Ardında Gılgamış (1981) adlı eserindeki ‘Gü- neşe Yakarı’ şiirinden bölümler verilebilir. Şiirde insanın ölüm karşısındaki tavrı, çağları aşan ve evrensel anlatım olanakları araştıran bir tonda ve eski şiirlere özgü bir girişle dile getirilir: E rken saatların bahçede gezinen güneşi Susmuş ruhun gömüsü, tek kavuştağı ağıtın Ağaçsız deniz üstündeki yol gösterici, sen, Yön belirten ışık, geleceği söyleyen çanak, Anlat bana Gılgamış’ın başından geçenleri. O ki, uykusuz bal dolu akik bir sağrak, Lâcivert taşından bir kap, evcil yağ dolu, Saçı sunmuştu sana, ilk ağlayışında, O ki, üçte bir insan, üçte iki tanrı, Renkli sedire uzandı artık, yatacak. Yüce kıral Gılgamış, Uruk’un baş duvarcısı, Bilge tanrıça Ninsun’un oğlu, hangi esinle Aradı ölümsüzlüğü ağzında ırmakların, Sen, dağı ovaya yıkan, geçmişteki gelecek, Anlat bana onun ikinci kez ağlayışını… [3. S. 69–71]. İran mitolojisinden aktarılan ögeler, doğrudan bu mitolojiye ilişkin örnekler olmaktan çok Osmanlı Divan şiiri aracılığıyla işlenmiştir. Ama örneğin ateşten suya, Simurg’dan Rüstem’e, gülden nilüfere sayısız, ad, olay ve motiflerle hem Di- van şiirinin hem de modern Türk şiirinin arka planında kapsamlı çalışmalara konu olacak ölçüde bir yere sahiptir. Bu mitologyadan esinler taşıyan bir örnek olarak, Behçet Necatigil’in ‘Nilüfer’ şiiri verilebilir. Şiirde, Yunan mitologyasın- dan ‘Hero ile Leandros’ efsanesi ön plana çıksa da arka plan İran mitolojisine özgü yeniden-doğuş motiflerine dayanır: Ben oraya koymuştum, almışlar, Arasına sıkışık saatlerin. Çıkarır bakardım kimseler yokken Beni bana gösterecek aynamdı, almışlar. Kışken ilkyaz, sularımda açardı; Buzlu dağlar gerisine kaçıracak ne vardı? Eski defterlerde sararmış yaprak. Beni bana gösterecek anlamdı, almışlar. Bir ışıktı, yanardı eski gecelerde; Akşam, çiçekler uykuya yattı, Sardı karşı kıyıları karanlık — Beni bana gösterecek lambamdı, almışlar [8. S. 209].