Актуальные вопросы тюркологических исследований

347 Actual Problems of Turkic Studies 9. Nietzsche Fr. Yunanlıların Trajik Çağında Felsefe / Çeviren: Nusret Hızır. 2. Basım. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1992. 10. Rifat O . Elleri Var Özgürlüğün. İstanbul: Adam Yayınları, 1983. 11. Yavuz H. Söylen Şiirleri. İstanbul: Arba Yayınları, 1989. 12. Yücel H.Â. Edebiyat Tarihimizden. 2. Basım. İstanbul: İletişimYayınları, 1989. Gözde Güngör* Rus Aydınlarının Çarlık Rusyası Müslümanları Üzerindeki Etkisine Bir Örnek: Hüseyinzade Ali Turan’ın Gözünden L.N. Tolstoy The Influence of Russian Intellectuals on Muslıms in the Czarist Russia: Husseınzade Ali Turan’s Views about L.N. Tolstoy XIX. asrın ikinci yarısı itibariyle başlayan Çarlık Rusyası Müslümanları ara- sındaki modernleşme hareketleri, XX. yüzyılın başlangıcıyla büyük bir ivme kazanmıştır. Modernleşmenin tabii bir neticesi olarak “kimlik” arayışı içerisine giren Rusya Müslümanlarının kimliğinin inşasında aydınlar, önemli roller üst- lenmişlerdir. Osmanlı ve Rus toplumu ile temas kurup bu sayede Osmanlı ve Rusya’daki Batılılaşma hareketlerini takip etme fırsatı yakalamış olan Rusya Müslümanla- rının aydınları, bu toplumsal dönüşümü kendi milletlerine tatbik etme arayışına girmişler ve halka ulaşma noktasında “basın”ı en etkili araç olarak görmüşlerdir. Kimlik olgusunun en önemli yapı taşlarından olan dil ve edebiyat, XX. yüz- yıl başlarında Rusya Müslümanlarının basın-yayın organlarında en çok üzerinde durulan ve tartışılan konulardan olmuştur. Rusya Müslümanlarının aydınları, Batılı ama aynı zamanda da milli köklere dayalı bir dil ve edebiyat yaratma sü- recinde Rus kültür ve edebiyatından etkilenmişlerdir. Müslüman münevverler, hem tercümeler vasıtasıyla Batı’yı tanımada hem de yeni çağın felsefe, sanat ve edebiyat yönelimlerini kavramada Rus edebiyatına sıklıkla müracaat etmişler ve kendi yayın organlarında Rus aydınlarına ve yapıtlarına geniş yer ayırmışlardır. 1 Noyabr 1906’da, Bakü’de yayın hayatına başlayan Füyuzat dergisi yukarı- da bahsedilen amaç doğrultusunda, sanat, felsefe ve edebiyat vasıtasıyla Rusya Müslümanlarının aydınlanmasına katkı sağlamayı hedeflemiş edebiyat ağırlıklı bir dergidir. Sayfaları, Batı ve Rus entelektüellerinin biyografileri ve eserlerinden * Araştırma Görevlisi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Bornova – İzmir (Türkiye).