Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 348 tercümeler ile dolu olan Füyuzat’ın bu yayın politikasını benimsemesinde dergi- nin müdürü ve başyazarı olan Hüseyinzade Ali (1864–1940) nin etkisi büyüktür. Tiflis Birinci Klasiçĕskiy Gimnazyumu’nda 10 yıllık öğrenimin ardından Pe- tersburg Üniversitesi Fiziko-Matematik bölümüne girip 1895’te buradan mezun olan Hüseyinzade Ali Turan [1. S. 10], eğitim-öğretim hayatı sırasında Rus dili- ni iyi seviyede öğrenme, Rusya’daki düşünsel ve toplumsal hareketleri yakından takip etme ve Rus basını ile edebiyatını tanıma imkanı bulur. Edindiği bu biri- kimi, yazın aracılığıyla topluma aktarmayı hedefleyen yazarın ilk Rusça çeviri tecrübesi; G. Derjavin’in “Время” (Zaman) adlı şiiridir [1. S. 103] 1904’te Türk gazetesinde çıkan bu şiirin ardından, 1905’te, “Cеверный Кавказ” gazetesinde делаварь (Dĕlavar’) imzasıyla yayımlanan “Враждующие Братья” başlıklı şiir [9. S. 1] ile “Биржевые Ведомости” gazetesinden bazı mısraları “Hürriyet-i Ke- lam” başlığıyla tercüme ederek Hayat gazetesinde yayımlar [4. S. 4]. Bu kısa şiir tercümelerini; Anton Çehov’un “Человек в футляре” (Kılıflı Adam) adlı eserin- den yaptığı uyarlama takip eder [10; 11]. 1906’da, editörlüğünü üstlendiği Füyuzat adlı dergide, “Hayat ve Meyl-i Fü- yuzat” başlığıyla kaleme aldığı yazıda şiirin ve sanatın önemine değinen ve mil- letin; “adet ve ahlakını tehzip, eşar ve edebiyatını tasfiye, lisanını, Türkçe lisanını ıslah” etme sözü veren Hüseyinzade Ali [7. S. 3], derginin birinci sayısından iti- baren dünya edebiyatının zirve şahsiyetlerinin eserlerini tercüme ederek sözüne sadık kalır; Henrich Heine, JohnMilton, JohannWolfgang von Goethe, Friedrich Schiller gibi isimlerle birlikte Hüseyinzade’nin Rus edebiyatından seçtiği isim; Lev Nikolayeviç Tolstoy’dur. “AhundEbuTurabve İlm-i Ebdan[5. S. 2–3],NecatMuhabbettedir [6. S. 81–84], Rüya [3. S. 117–119], Şamil ve Hafidi [12. S. 132–136; 13. S. 168–170], Perde İniyor- Son Temaşa [2. S. 497–501], Tolstoy ve Şiir [14. S. 3]” adlı yazılarında Tolstoy’un felsefesine ya da eserlerine telmihlerde bulunan Hüseyinzade Ali, Rus edebiya- tının bu güçlü kalemi için “Tolstoyluk Nedir” adlı seri makaleler de kaleme alır. Ayn. Hüseyinzade imzasıyla kaleme aldığı bu seri makalelerinde Ali Bey Lev Tolstoy’un sanat anlayışını ve dünya görüşünü değerlendirmiştir. Füyuzat’ın bi- rinci sayısında yer alan ilk bölümde Tolstoy’un edebi yaşantısı üç kısımda ince- lenmiş ve Tolstoy’un edebi yaratımı, İran edebiyatının üç büyük ismi olan Fir- devsi, Hakim Senai ve Sadi ile karşılaştırılmıştır. Makalenin ikinci bölümünde ise Tolstoy’un felsefesi üzerinde durulmuştur. “Tolstoyluk Nedir?” (1 Noyabr 1906 / 26 Ramazan 1326. No: 1. S. 12–15; 9 Şevval 1324 / 13 Noyabr 106. Nr. 2. S. 21–24) Hüseyinzade Ali Bey’e göre olgunluk devrini yaşayan, tüm Avrupa ve Amerika’nın gıpta ile baktığı pek çok filozof ve yazar yetiştirmiş olan Rus mil- letinin aydın zümresinin en başındaki isim Lev Tolstoy’dur [8. S. 13]. Tolstoy,

RkJQdWJsaXNoZXIy MzQwMDk=