Актуальные вопросы тюркологических исследований

377 Actual Problems of Turkic Studies Minakhanum Tekleli* Doğu Slav halklarında Türk halkları adına kayıtlı kültür örnekleri Doğu Slavların, aynı zamanda Rusya’nın Türk dünyası ile olan kültürel iliş- kilerinin öğrenilmesi sorunu, aynı zamanda Türk dilinin, kültürünün ve tarihi- nin tetkik edilmesinin de güncel sorunlarından biri olarak günümüzde kendini açıkça hissettirmektedir. Türk halklarına ait kültürel alanlara ait olan çok sayıda Türk lügat birimlerinin Rusça varlığı Türk — Rus ilişkileri önemini, Doğu Slav halklarında yaşatılan türk sözlerinin tarihi zorunluluk göstergeleri olma olgusu- nu doğrulamanın yanı sıra, aynı zamanda bu ilişkilerin gerçek mahiyetini gös- termektedir. Bu ilişkiler bir yandan da Ruslarla eski zamanlardan bağlantı bulunduran Türklerin sosyal-kültürel gelişmişlik düzeyine göre yetişkin halklardan oldukla- rını da ortaya koymaktadır. Böylece Türk dillerinin medeni-kültürel, idari, askeri ve devlet işleriyle ilgili zengin söz varlığı Slav dillerindeki türk elementlerinin de zenginliği için de kaynak rolü oynamıştır. Aynı kelime hazinesi sosyal-ekonomik ve siyasi hayatın birçok alanlarını kapsamakla Rus dilindeki ümumtürk sözcük birimlerinin de eski ve zengin bir tarihe sahip olduğunu kanıtlıyor. Anlaşılıyor ki, milletler arasında en sağlam ve etkili ilişkiler dil, kültür iliş- kilerinin doğurduğu ilişkidir. Tarihi gerçekler göstermektedir ki, Türk halkları teşekkül döneminden bu yana Doğu Slav halkları ile beraber yaşamış, yakın ilişki ve alakalar kurmuş ve birbirinin söz ihtiyatından yararlanarak kullanmışlardır. O yüzden bu amaçla çok eski çağlardan Doğu Slav dillerinde mevki tutmuş türk elementleri: giyim kültürü, harb işi, ve sosyal yaşamın zorunlu sahalarıyla ilgili yüzlerce Türk sözlerini sadece lingvistik gerçek olarak değerlendirmek tek- taraflı etki oluştura bilir. Türk halklarının dillerinde işlenen çeşitli eşyaların, gündelik zorunlu araç ad- larının; o cümleden olmakla, ev eşyaları ve kıyafet isimlerinin Türk, Tatar, Nogay, Başkırd, Kırgız ... isimleri ile Rus kültüründe bulunması bunun tipik örneklerin- dendir. Maalesef Doğu Slavların, özellikle de Rusların dilindeki Türkçe sözler etnog- rafik ve medeni-tarihi bir konu olarak ele alınmamış, Türklerin Rus maddi ve * Doctor of Philology, Professor Caucasus University, Institute of Caucasus Studies, Director of the Department of Turkish Studies (Azerbaijan).