Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 378 manevi medeniyeti üzerindeki etkileri gereğince ortaya çıkarılmamıştır. Elbette, bu bakımdan problem bir saha üzre değil, etnik, dil ve medeni alakalar fonunda öğrenile bilir. Bu noktada biz, esas dikkati temel Rus dilinde görülen bazı Türk kökenli ke- limelerin bu dilde Türk halkları adına — Tatar, Türk, Kazak, Kırgız, Nogay ve b. etnonimleri ile işlenmesi olgularına yöneltmek istiyoruz. Mesele şu ki, diğer bazı onomastik birimler gibi Türk halk ve kavim isimleri de Rus dilinde de metaforik işlev taşımasına göre belli bir avantaja sahiptir. Böylece, eğer seri araşdırmalarımız sayesinde bir çok Türkçe kelime, aynı zamanda Türk giyim isimleri Rusçada ken- dine sağlam yer tutmuştur, diye biliyorsak o zaman onun belli kısmının ait oldu- ğu etnonimlerle birlikte işlenmesi örneklerini de dikkate almalıyız: «В бухарской шапке и халате я буду петь моих богов. И буду ждать…» (А.С. Пушкин. «Орлову»); «Никто никогда не видел его в другом костюме, выключая разве только времени проезда царицы в Крым, когда на нем был синий казацкий жупан » (Н.В. Гоголь. «Майская ночь, или Утопленница»); «Генерал ... сидел в татарском шелковом халате и с папироской в руках пил чай из стакана в серебряном подстаканнике» (Л.Н. Толстой. «Воскресение»); «Она сняла с голой ноги татарский башмачок » (И.А. Бунин. «В такую ночь»); «В сенях встретил я Пугачева: он был одет по-дорожному, в шубе и в киргизской шапке » (А.С. Пушкин. «Капитанская дочка»). Demek, bir bildiri olarak hazırladığımız yazımızın verdiği imkanlar bazında Rus edebiyatının ünlü simalarının — dil materyallerine büyük önem verdiğimiz A.S. Puşkin, A.Ş. Griboyedov, N.V. Gogol, L.N. Tolstoy, A.İ. Kuprin, G. Uspenski, N.Ş. Leskov, A.P. Çehov. İ.A. Bunin, M. Gorki gibi büyük yazarların dil mater- yali üzere gözlemler sırasında tespit ettiğimiz örnekleri aşağıdaki şekilde tasnif edebiliriz: a) halkın adı ile doğrudan ilgili olan ve bu ismi taşıyanlar: кaзакин (kazakin, kazak üst giyimi, ceket türü; tarihsel olarak ulusal Türk halkları alayların, örn., başkırdlarda askeri kazak), сибирка (sibir kürkü); нaгaйкa (kamçı, kırbaç; nogay kırbacı); тaтarka (tatar kamçısı)... b) kıyafetle ilgili: турецкая рубаха (Türk gömleği, Türksayağı işlenmiş göm- lek); турецкая шаль (türk şalı); турецкая фескa (Türk fesi); тaтaрсkий xaлaт (Tatar halatı); татарский тулуп (Tatar tulupu; tulup, kürk), татарские башмаки (Tatar başmağı); казацкий жупан (çepan; Kazak çapanı), киргизская, бухарская шапка (Kırgız şapkası), татарский бешмет (Tatar beşmeti)... ç) ev eşyaları: турецкая сабля (Türk kılıcı; sabla); турецкий барабан (Türk barabanı); татарский столик (Türk, Tatar masası “alçak, yastı masa”), нагайка (Nogay kamçısı); татарское зеркальце (Tatar aynası) ves. sanatsal örneklerde Türk halklarının yaşam ve ev tarzının, kültür unsurlarının güçlü etkisini beyan etmektedir.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzQwMDk=