Актуальные вопросы тюркологических исследований

543 Actual Problems of Turkic Studies sağlıklı bilgiler bulunmaktadır. Barnett’in bilgilerinin sağlıklı olması bölgede vuku bulan çarpışmalarda Guo-Min-Dang’ın Baytik Boğda cephesindeki ko- mutanı Tuğgeneral Han Yu-wen’in kendisine verdiği bilgilerin birinci elden ka- yak olmasıdır. Barnett’in eserinde İli Millî Ordusu hakkında da değerli bilgileri bulmak mümkündür. Ocak 1946’da Doğu Türkistan Cumhuriyet yönetimiyle Guo-Min-Dang arasında imzalanan “ateşkes” [6] anlaşmasından sonra Kazak- lar arasındaki bölünme hakkında da değerli bilgiler aktaran Barnett, Osman Batur ve Altay’daki müttefikleri Gulca yönetiminden yüz çevirmeleri olaylarına da değinmektedir. Çinli komünistler uluslararası medyada Osman Batur’un mirasına cevap yetiştirmekten geri kalmamışlardı. Lias, 1950’lerin başında Türkiye’ye göç eden Kazakları ziyaret ettikten sonra yazdığı “Büyük Kazak Göçü” isimli kitabın- da Osman Batur’un Çin baskısına direnen bir kahraman olduğunu ve Doğu Türkistan’daki Çin yönetimini şiddetle kınadığını yazmıştır. Buna karşılık Çin- li yetkililer, Çin Komünist Partisi sempatizanı İngiliz tarihçi Basil Davidson’u Doğu Türkistan’a davet etmiştir. 1957’de Lias’ın kitabından bir yıl sonra David- son, Turkestan Alive: New Travels in Chinese Central Asia (London, 1957) isimli kitabını yayınlamıştır. Bu kitap bir nevi Lias’ın kitabına doğrudan bir cevap olarak yazılmıştır. Davidson eserinde Doğu Türkistan’da Çin yönetimini pozi- tif, Osman Batur’u da hiçbir politik hedefi olmayan bir haydut gibi göstermiştir. Bu bakımdan eserin ihtiva ettiği bilgilerin dikkatli bir şekilde tetkik edildikten sonra kullanılmasında fayda vardır. Urumçi’deki ABD Konsolosu O. Edmund Clubb’un China and Russia: The “Great Game” (NY, 1971) ve Twentieth Century China (London; NY, 1965) adlı çalışmalarında da Baytik Boğda hadisesi ve dönemin siyasî olaylarıyla ilgili bil- giler bulunmaktadır. Nurgocay Batur’un hatıratı Gülçin Çandarlıoğlu tarafından Özgürlük Yolu, Nurgocay Bahadır’ın Anılarıyla Osman Batur (İstanbul, 2006) adıyla yayın- lanmıştır. Osman Batur’un en yakın komutanlarından birisi olan Nurgocay Bahadır’ın anlattıkları çalışmamızda sıkça başvurduğumuz ve faydalandığımız bir eser olmakla beraber, bir hatırat olması hasebiyle, zaman zaman olayları tek taraflı ve abartılı bir şekilde ifade ettiğini müşahede ettik. Bununla birlikte biz- zat olayların içinde olan bir şahsın anlatımı muhtevasında değerli bilgileri de beraberinde getirdiğinden, bilhassa olayların yer ve zamanını tespitte bu eser- den çokça yararlandık. Eser aynı zamanda Abdülvahap Kara tarafından Azattı- ğın Öşpes Ruhı (Nurgocay Batırdın Estelikteri Jane Osman Batır) adıyla Kazakça olarak, bazı dipnotlar da ilave edilerek Almatı’da 2008 yılında yayınlanmıştır. Çalışma, 1984 yılında Nurgocay Bahadır’ın Ömrüm üçün Estelik: Kuzkuyuda Ökten 72 cıl adıyla kaleme aldığı hatıratına verdiği isimdir. Dönemin olayları- nın aydınlatılmasında katkı sunan bir çalışmadır.