Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 548 adlı çalışmalarda birçok değerli bilgiyi bulmak mümkündür. Lakin Gayretul- lah çalışmalarını daha ziyade 1952 yılını müteakip Türkiye’ye iskânlı göçmen olan kişilerden elde ettiği bilgiler vasıtasıyla ortaya çıkardığından çalışmaları birçok yönden objektiflikten uzaktır. Zaten Gayretullah bu nevi hatalı bilgile- rini daha sonraki dönemlerde yazdığı eserlerde düzeltmiştir. Bununla birlikte eserlerinin yeni baskıları yapılmadığından hatalı bilgiler çalışmaların eski bas- kılarında durmaktadır. Son olarak Osman Batur ve dönemi hakkında Doğu Türkistan’da yaşananlar için H. Ali Çakar’ın Türkistan Dramı (İstanbul, 1972); Tursınkan Zakenuli’nun Osman Batur Kimdir? (çev. Meryem Kırımlı, Millî Kahraman Osman Batur’un Şehadeti’nin 50. Yılı Hatırasına, Haz. Hızırbek Gayretullah, DTGD Yay, Nisan 2001. s. 3–4), Çin Kaynaklarında Osman Batur ve Doğu Türkistan Cumhuriye- ti (çev. Meryem Kırımlı, Şehadeti’nin 52. yılında Altay Kartalı Osman Batur, Hazırlayan Hızırbek Gayretullah, DTGD Yay., İstanbul, 2003. s. 44–63), Os- man Batur ve Doğu Türkistan Cumhuriyeti (çev. Meryem Kırımlı, Doğu Tür- kistan Dergisi, No 182, İlkbahar, 1999) ve Ospan Batur , (Ospan Batır, haz. Hadi Şekenulu, Devletkerey Kepulı, Örkenbek Nebiulu, Almatı 2007. s. 38–53) ve Bayahmet Jumabay’ın Abak Kerey Molkı Ruındın Seciresi (Urumçi, 2005) adlı çalışmalarında değerli bilgiler bulmak mümkündür. Notlar 1. 1899’da Altay’ın Köktogay bölgesi Öndirkara mevkiinde dünyaya gelen Osman Batur, Kazakların Orta Cüz-Kerey-Abak Kerey-Cantekey-Molkı- Aytuvgan boyuna mensuptur. Babası İslâm Bey, annesi ise Ayça (Kayşa) Hanım’dır. Osman Batur’un çocukluk ve gençlik yılları diğer Kazak çocuk- larının yaşantıları gibi geçmiştir. Beş veya yedi yaşında sünnet ettirilmiş, Molla Efendi’den dini dersler almıştır. Evlilik çağına girdiğinde izdivaç yapıp çoluk-çocuk sahibi olmuştur. 12 Şubat 1940’da Sarıtogay’da Akit Hacı’nın camiine yapılan tecavüz, İris ve Esim Han liderliğinde çıkan protesto, Çin- lilere karşı sıkılan ilk kurşun olma özelliğini taşır. Bu olaydan sonra Osman Batur, arkadaşı Süleyman ve büyük oğlu Şerdiman ile mücadeleye başla- mıştır. Osman Batur, Ekim 1941’den itibaren millî ayaklanmanın liderli- ğini ele almıştır. Mart 1942’den Nisan 1943’e kadar hükümet askerlerinin karargâhlarına baskın yapan Osman Batur onlara büyük zayiatlar vermiş- tir. Mayıs 1943’te Moskova, Osman Batur’un faaliyetlerini genişletmesi için özendirdi. Haziran 1943’ten itibaren Osman Batur kuvvetleri taarruza geçe- rek birçok zafer kazandı. Bu savaşlar Mart 1944’e kadar devam etti. 22 Hazi- ran 1943 tarihinde Bulgun’da yapılan törenle kendisine Han rütbesi ve askerî kahramanlıklarından dolayı da Batur unvanı verildi. Aralık 1943’te Osman Batur Başkomutan seçildi. Mart 1944’te Çin birliklerinin boşalttığı yerler-