Актуальные вопросы тюркологических исследований

549 Actual Problems of Turkic Studies deki kontrol tamamen Osman Batur’un eline geçti. Osman Batur kurduğu yeni teşkilatı 1 Nisan 1944’te Moğol Hükümeti tanıdı. Osman Batur, 7 Ekim 1944’te Gulca’da kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin emrine amade olduğunu deklare etti ve Altay valiliği görevine atandı. 1945’te etrafında- ki kişilerin artması üzerine Uluttu Korgav Uyumu/Ulusu Koruma Teşkilatı nı kurdu. 6 Eylül 1945’te merasimle Altay halkının savaşı kazandığını ilân etti. Moğolistan ve Sarsümbe’deki Rus konsolosu, Osman Batur’u tanıdık- larını bildirdi. Osman Batur, Altay valisi olarak Şubat 1947 tarihine kadar görevine devam etti. 1946 senesinde Alihan Töre’nin esrarengiz bir şekilde ortadan kaybolması, Doğu Türkistan’da yeniden karışıklıkların fitilini ateş- ledi. Osman Batur, Gulca yönetiminden yüz çevirdi ve bütün görevlerinden alındı. Eylül 1946 itibariyle Tayankol’a yerleşen Osman Batur, bir taraftan İli yönetimine karşı direnişe geçerken diğer taraftan Urumçi idaresiyle gizli görüşmelere başladı. Osman Batur, getirildiği Altay vilâyeti askerî ve mülkî amirliği görevinden hükümete karşı tavırları yüzünden Şubat 1947’de alındı. 1948 yılı başlarında Osman Batur, Gulca idaresi tarafından hâin ilân edildi. 1949 yılı Doğu Türkistan’da yeni bir dönem başlamış, ülke bu defa Komü- nist Çin işgaline maruz kalmıştır. 26 Eylül 1949’da Genel Vali Burhan Şehidî ve kumandan Tao, ülkenin savaş yapmaksızın Komünistlere teslim edilmesi hususunda anlaşma senedini imzalamıştır. Eylül 1949’da Doğu Türkistan’da- ki Müslüman-Türk liderler tertip ettikleri toplantıda dış ülkelere göç etmeye karar verdi. Osman Batur komünist birliklerine karşı altı ay kadar gerilla savaşını devam ettirmiş, fakat netice itibariyle Gasköl’e hareket etmeye karar vermiştir. Çıktığı göç yolculuğunda Haziran 1950’de Zindankol’da düşma- nıyla yapılan savaştan sonra Makay’a yöneldi. Yanında kalan az sayıda kişiy- le 28 Ağustos 1950’de Makay’a geldi. Yapılan toplantıda Osman Batur, diğer gelecekleri de bekleyerek 1950–1951 kışını Kanambal dağında geçirmeyi düşündüğünü söyledi ve Kayız mıntıkasında kış hazırlığına girişti. Komü- nist birlikler Osman Batur’un yakalanması için 10 Şubat 1951 günü Kayız’a hareket etti. Kayız’da 17 Şubat’ı 18 Şubat’a bağlayan gece yakalanıp, Çin Kur- tuluş Ordusuna esir düştü. 21 Şubat 1951 tarihinde Dunkuang’a, oradan da 16 Mart 1951’de Urumçi’ye götürüldü. Ağır işkencelere tabi tutulan Osman Batur, karşı devrimci hareketlerden adam öldürme ve hırsızlığa kadar birçok suç isnadıyla idama mahkûm edildi. 29 Nisan 1951 tarihinde bir Pazar günü kurşuna dizilmek suretiyle infaz edildi. Osman Batur ve dönemi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Kul Ö . On Yıla Sığan Efsanevi Ömür: Osman Batur Han. Doğu Türkistan Göçmenler Derneği yay., İstanbul, Mart 2011. 2. 1903–1949 yılları arasında yaşayan İshak Beg, Kırgız asıllıdır. Doğu Türkistan’ın güneyindeki Aksu bölgesindendir. 1917–1922 yılları arasında Sovyetler Birliği’nde bulunmuştur. 1922’de Doğu Türkistan’a dönen İshak