Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 568 ve bu savaşa sıcak bakmıyordu. İşte tam o sıralarda İstanbul’daki Fransız Sefiri Marquis de Bonnac devreye girmiş ve Osmanlı Devleti ile Rusya arasında bir muahede imzalatmaya razı etmişti. Fransa’nın bu anlaşmadan amacı, düşmanı Avusturya’ya karşı bir Osmanlı-Rus-Fransız üçlü ittifakı kurmaktı. Afganlarla Temas Mahmud Şah amcazadesi Eşref Han tarafından öldürülünce halk buna tabi olmuştu. O da durumunu güçlendirmek için Şah Hüseyin’in kızıyla evlenerek Safevi hanedanıyla akrabalık bağı kurdu. Osmanlı askerleriyle yaptığı savaşı kazanarak Hemedan’ı aldıysa da, Rusya’nın Şehzade Tahmasb’la anlaşması üze- rine Osmanlıdan barış talebinde bulundu Hemedan’da bir antlaşma yapıldı. Gürcistan’ın Safevi hâkimiyetindeki Karthli Krallığına karşı harekete geçen Silahdar İbrahim Paşa, bu krallığın merkezi Tiflis ile Gori şehirlerini kolay- ca almış ve anahtarlarını İstanbul’a göndermiştir. Üç seraskerin başlıca görevi Afganlı Mahmud Han’dan önce Batı İran’ı, Büyük Petro’dan evvel de Bakü’yü ele geçirmekti. Ancak bu seraskerlerden Silahdar İbrahim Paşa Tiflis’i aldıktan sonra 4 ay kadar burada oyalanmış ve Bakü’nün Rusya tarafından işgaline en- gel olamamıştır. Bağdat cephesi seraskeri olan Hasan Paşa fazla zorlanmadan Kirmanşah’ı zapt etmiş (1723), ardından Erdelan eyaletinin merkezi olan Sina şehrini teslim almış; Luristan Valisi Ali Merdan Han da Şehrizor Beylerbeyi Abdurrahman Paşa’ya yenilince itaate mecbur olmuştur. Meraga Valisi Feridun Han ise kendi isteğiyle tabi olunca beylerbeyi sıfatıyla görevinde bırakılmıştır. Azerbaycan ciheti seraskeri Köprülüzade Abdullah Paşa’nın gönderdiği kuv- vetlerin Hoy ve ardından Çors şehirlerini almasıyla Batı İran’da Osmanlı sınır- ları önemli ölçüde değişmiş ve genişlemiştir. Rusya ile Osmanlı Devleti Arasında İran’ı Paylaşım Görüşmeleri Bu müzakerelerde Rusya’yı İstanbul’da bulunan Rusya elçisi İvan/Yuvan Nepluyeff, Osmanlı Devleti’nin Reisülküttap Mehmed ve Defter Emini Hacı Mustafa efendiler temsil etmişler, aracı konumunda ise Fransa Elçisi Marquis de Bonnac yer almıştır. Görüşmelerin üç ayda tamamlanması öngörülmüştü. “ 1720 yılında yeni- lenen “Sulh-i Ebedi ”nin devamı için Fransa Elçisi de Bonnac Derbent, Bakü, Gilan, Mazenderan’ın Rusya’da; Osmanlı’nın aldığı yerlerin de Osmanlı’da kalmasını istiyordu. Kür nehri sınır kabul edilmeli, Hazar tarafı çarın olma- lı; ancak Şemahı Osmanlı’ya tabi Davud Han idaresinde kalmalıydı. Ancak Tahmasb’ın terk etmesi durumu değiştirmişti. Osmanlı delegeleri Rusla- rın Astarhan’ı istila ettiğini; Derbend ve Bakü halkının müslüman olduğu- nu; Safevi hanedanı çökünce tebaasının Osmanlı’ya tabi olması gerektiğini; Şah Hüseyin hayatta iken oğlunun sözünün geçerli olamayacağını söyledi-