Актуальные вопросы тюркологических исследований

Актуальные вопросы тюркологических исследований 578 Petro’nun en büyük hedeflerinden biri, Hindistan’a gidiş yollarını, bölgenin coğrafi özelliklerini, Hindistan’da nelerin pazarlanabileceğini öğrenmekti. Ay- rıca geleceğe dair planlar yapabilmek açısından, bölge halkının İranlılar ile iliş- kilerinin ne durumda olduğunu da bilmek istiyordu. I. Petro aynı şekilde Kaf- kasya hakkında da bilgi edinmek istiyordu ve bu nedenle, Volınskiy’i bu bölge ile ilgili bilgi toplanması ile görevlendirdi. Petro Volınskiy’den; bölge halkının Şah’a olan bağlılığı, Osmanlı ile ilişkileri, Rusya’ya dair fikirlerini öğrenmesini istedi. Volınskiy, daha önce Gürcü Kralı olan ve şimdi tutuklu bulunan Vahtang Leonoviç ile bağlantı kurarak, onun aracılığıyla Ermeni halkının durumu ve onların Rusya ile "işbirliğine" yanaşıp yanaşmayacağına dair bilgi edindi. Dikkatini Hazar eyaletlerindeki ipekçiliği geliştirmeye yönelten Petro, bu amacını gerçekleştirmek için Kafkaslardaki Hristiyan halkı kullanmaya çalış- mış; Osmanlı’ya karşı İran’la askeri ve siyasi işbirliği yapmıştı [14]. Özellikle Volınskiy’nin bu konuyla ilgili önemli çalışmaları olmuştu. Volınskiy özellikle İsfahan’dan Rusya’ya geri dönüşte çok değerli bilgiler top- ladı. Volınskiy, özellikle Gilan ve Hazar kıyıları hakkında bilgi toplamak için; Şamahı’ya doğru giderken Kesker, Astar ve Mugan yolunu kullandı. Tebriz’de verilen molayla birlikte bu yolculuk süreci üç buçuk ayı buldu. Volınskiy bu yolculuğu sırasında, Çar’ın verdiği emir doğrultusunda, deniz kıyılarındaki eyaletlerle ilgili gerekli bilgileri topladı. Nitekim elçinin günlüğünde, Gilan’ın önemli şehri olan Reşt’in meydanları ve pazar yerleriyle ilgili detaylı bilgiler yer almaktadır. O ayrıca, ipek üretimi ve kumaşlarla ilgili de bilgiler topladı. Gilan’ın coğrafi özellikleri, burada yetiştirilen ürünler ve bölge ekonomisi hak- kında gözlemde bulundu. İran’ın en önemli gelir kaynakları ipek ve pirinçti. Bunların merkezi ise Gilan’dı [15]. Volınskiy; Hamadan, Erdebil, Kazvin’den kumaş örneklerini toplayıp Petersburg'a gönderdi [16]. 1717 yılında Volınskiy, İran’da İspanyol yününe olan talep hakkında bilgi toplaması için emir aldı. I. Petro Volınskiy’e yazdığı yazıda; biraz İspanyol yünü gönderdiğini, İran’da buna benzer bir yünün bulunarak bunun fiyatının ne ol- duğunun öğrenilmesini istedi. Bu emir üzerine Volınskiy ve ona refakat eden kişiler (Jon Bel ve Andrey Lopuhin), dikkatlerini İran’daki yün pazarlarına ve koyunculuk faaliyetlerine çevirdi. Nitekim Volınskiy İspanyol yünü aramaları için Rus tüccarlarını Tebriz, Kazvin ve Hamedan gibi ticari merkezlere gönder- di. J. Bel ve A. Lopuhin; İran ve Kafkasya’da yün faaliyetleriyle ilgili şu bilgileri veriyordu: “İran Devleti topraklarında yünü, ipeği andıran koyunlar gördük.” Lopuhin, Derbent’ten bir buçuk günlük mesafede bulunan Kubeş şehrinde, İs- panyol yünü kadar olmasa da o kalitede bir yün olan Kubeş yününü keşfetmiş- ti.” [17] Volınskiy, Ermenistan ve Azerbaycan toprakları hakkında değerli bilgi- ler edindi. O, buralarla ilgili olarak günlüğüne; “Türkiye sınırından Revan ve