Актуальные вопросы тюркологических исследований

211 Actual Problems of Turkic Studies * Men indi, şol ikinci okan kitabımı şu günlere çenli saklamandıgıma gınan- yarın. “Ben şimdi, o ikinci okuduğum kitabı bu günlere kadar muhafaza etme- miş olduğuma (oluşuma) üzüldüm.” (DO, 45). a.4. -man/-män + lIk Yukarıdaki - mAndIk yapısıyla aynı fonksiyonda olup - mAnlIK şekline dön- müş hâldir ve yine - dIk > - lIk geçişi örneğidir: * Käbir özboluşlı ve gızıklı epizodlarıñ bu neşire alınmanlıgı, gürrüñsiz, ulı kemçilik. “Bazı özgün ve ilginç epizotların bu neşre alınmamış olduğu (olması), şüphesiz, büyük eksiklik.” (G, 29). * Gencimde dogan-garındaşlık, arkalaşık yalı, duygularıñ bolmanlıgını añladyar. “Gencim’de kardeşlik, akrabalık, dostluk gibi duyguların olmamış ol- duğunu anlatılıyor.” (G, 68). b. 1. -yan/yän + dIk Türkmen Türkçesinde yukarıda örnekleri verilen - AndIk yapısıyla birlikte - yAndIk varyantının da kullanımda olduğu görülür ve “-mış olduğu; -makta olduğu” şeklinde aktarılır: * Mektebe gelyärkä yol gurucılarıñ nähili işleyändiklerini göryüñ-a. “Okula gelirken yol inşaatçılarının nasıl çalışmakta olduklarını bir görün.” (UY, 77). * Birbada seniñ nireden çıkyandıgını bilip bilmedim. “Bir anda senin nere- den çıkmış olduğunu anlayamadım.” (UY, 104). * Şonda men bir ullakan eliñ kellämi sıypalayandıgını añşırdım. “O vakit ben kocaman bir elin başımı okşamakta olduğunu fark ettim.” (DO, 44). * Yoldaşlarınıñ hol yokarda dırmaşıp baryandıklarını gördi. “Arkadaşlarının şu yukarıda tırmanıp gitmekte olduklarını gördü.” (DO, 82). * Makalada Hüñkar yalı despotlarıñ öz gılık-häsiyetlerine mahsus bolan ahäñde gepleyändikleri .. “Makalede Hünkar gibi despotların kendi karakterle- rine mahsus olan tarzda konuşmuş oldukları ..” (G, 31). b. 2. -yan/yän + lIk Üst başlıktaki – yAndIk yapısının yanı sıra – yAnlIk biçiminin de Türkmen Türkçesinde kullanıldığı görülür. Bu yapı da aslında -yAnlIk < yAndIk < -yAn idik şeklinde bir süreçten geçmiştir ve yine “-mış olduğu; -makta olduğu” biçi- minde aktarılır: * Şeytmek bilen, ol, meni bütünley inkär edyänligini añladyan, üstümden ses- siz gülyän şekilindedi. “Böyle yapmakla, o, beni tamamen inkar etmiş olduğunu gösteren, üzerimden sessizce gülen gibiydi.” (BT, 73). * Cerencigiñ oñat tarapı diñe onuñ oñat okayanlıgıdır diyip pikir edäymäñ . “Cerenciğin iyi yönlerinin sadece iyi okumakta olduğudur diye düşünmeyin.” (DO, 51). * Ol özüniñ şu obada yaşayanlıgını, adınıñ Saşadıgını aytdı . “O kendisinin bu köyde yaşamakta olduğunu , isminin Saşa olduğunu söyledi.” (DO, 121).