Актуальные вопросы тюркологических исследований

383 Actual Problems of Turkic Studies шалях , покрывающих гробы халифов (И.А. Бунин. «Надписи»). Bu dilde en geniş manasında- kadın baş örtüsü: «...захватил голову в серой шали и припал к ней папахой» (И.А. Бунин. «Игнат»). Aynı zamanda “Türk şalı” şeklinde onun en kaliteli türü vurgulanmıştır: «Я заметила, что внимание дяди обрашала особенно белая турецкая шаль и бриллиантовые серьги» (Т. Пассек. «Из дальних лет»). Rus dilinde yaka növü — üst giysisinde elbisenin (palto, gömlek ves.) boyunluğu «шалевый воротник» (şal yaka köks aşağı uzanan hususi yaka biçimi [6. т. 17. С. 1254] şeklinde de kullanılmaktadır. Örneklerde vermeğe çalıştığımız шаровар, шапка, феска, шаль, тулуп, жупан, халат, башмак, ермолка sözleri ile işlenmiş belirleyici kelimeler — еtnоnimler onların düzgün kökeninin, etimolojisinin ortaya çıkarılmasına kat- kıda bulunmuştur. Türk etnonomlerinin herhangi bir söze yaklaştırılarak birlikte kullanılma- sı sanatın uslubu; geleneksel özelliklerini belirlemekle bağlı oluyor: «На нем парусинное пальто, такие же пантолоны и пикейний жилет с турецкими букетами (Н.С. Лесков. «Некуда»). Türk buketi (demeti, gül destesi) baş örtü- leri, üst giyimi süsünün yanısıra, kap, özellikle sini (podnos) üzre, hatta kaşı, saksı üzerindeki türk sanat örneklerini kasdediyor. Bu bağlamda türk aynası (güzgüsü) ifadesi de köşeleri türk sanat örnekleriyle süslenmiş eşyayı kasdediliyor. Böyle- ce, турецкиe букеты (türk demeti, buketi) dokuma mamullerinde ve uygulama sanat türlerinde kaplar ves. üzerinde çizilmiş karanfil ve altın gül resimleri üs- tün makam tutmakla çiçek demeti; «Девка, стоя перед маленьким турецким зеркальцем, убирала платком голову» (Л.Н. Толстой. «Казаки») “türk ayna- sı” dendikde o uslupda hazırlanmış eşyalardan biri kasdediliyor. Rus ve Slav halklarının kültürel ve ahlaki-manevi kaynağının güçlendirilme- sinde Türk kültürünün rolü danılmaz, tutarlı olgularla tasdiklenmekdedir. Rus edebi-bedii dilinde, o cümleden, ata sözleri ve deyimlerde birçok Türkçe kelime ile işlenmiş çeşitli etnonimler bu sözlerin etimolojisinin de düzgün belir- lenmesine yardımcı oluyor. Bu kalite Rus dilindeki Türk kelimelerinin kökenini net tayinetmeklebirliktehemdeTürkhalkları adı ilebelirginleşenbusözlerle ifade edilen varlığın nereden, nasıl, ne zaman getirildiğini de öğrenmeye yardımcı olur. Bildiri sunulduğu zaman Türk halkları etnografik özelliklerini taşıyan kültür örnekleri ile ilgili fotoğrafların de gösterilmesi öngörülmüştür. Kaynakça 1. Аz ə rbaycan dilinin izahlı lüğ ə ti. 4 cildd ə . Bakı: Ş ə rq-Q ə rb n ə şriyyatı, 2006. 2. Дмитриев Н.К. Строй тюркских языков. М.: Изд-во Восточной литературы, 1962. 3. Древнетюркский словарь / под ред. В.М. Неделяева, Д.М. Насилова, Э.П. Тенишева, М.М. Щербака. М.: Наука, 1969.