Актуальные вопросы тюркологических исследований

517 Actual Problems of Turkic Studies Hüseyin Durgut* Karaylar ve karayca üzerine Türkiye’de yapılan çalışmalara genel bir bakış: geçmiş-bugün-gelecek An overview of Karaim and Karaim language studies in Turkey: the past, the present and the future Türk halkları arasında ilgi çekici bir yeri olan Karayların dilleri ve kültür- leri günümüzde yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Karaylar ya da Karaim, Karait denilince genelde Museviliğin bir mezhebine mensup topluluklar, özel- de ise Museviliğin bu inanç sistemini günümüzde hâlâ devam ettiren bir Türk boyu akla gelmektedir. Museviliğin bir mezhebi olan Karailik mezhebini çok eski dönemlerde kabul etmiş ve bu inançlarını günümüze kadar ulaştırabilmiş olan toplulukların sayısı fazla değildir. Türk kökenli olmayan Karai mezhebine mensup diğer topluluklar zaman içerisinde bulundukları coğrafyalarda eriyip kaybolurken Türk kökenli Karaylar, varlıklarını zor da olsa günümüze kadar devam ettirebilmişlerdir. Karay Türkleri günümüzde başta Kırım ve Litvanya olmak üzere Rusya, Ukrayna, Polonya, Türkiye gibi bölge ve ülkelerde küçük topluluklar halinde yaşamaktadır. Bunun dışında Mısır, İsrail, Amerika Birle- şik Devletleri, İsviçre, Fransa gibi ülkelerde de Türk kökenli ve Türk kökenli olmayan Karaylar bulunmaktadır [16. S. 261–267]. Karay Türklerinin kökeni, tarihi ve dili konusunda geçmişten bugüne değin pek çok tartışma yapılmıştır. Bazı araştırmacılar bugünkü Karay Türklerini Hazar devletinin varisleri olarak görmekte, bazı araştırmacılar ise bu görüşe katılmamaktadır. Türk bilim adam- larından Şaban Kuzgun’un Türklerde Yahudilik ve Doğu Avrupa Yahudilerinin Menşei Meselesi: Hazar ve Karay Türkleri (İstanbul, 2015) adlı çalışmasında, bu tartışmalar ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Biz konumuzun sınırları gere- ği çalışmamızda bu tartışmalara girmek istemiyoruz. Bizim fikrimize göre de bugünkü Karay Türkleri, geçmişteki Hazarlar ve Kuman-Kıpçakların varisleri durumundadır. Çünkü Karayların dili ve kültürü onların tarihteki Türk top- luluklarıyla bağlantısının en büyük delilidir. Türk dilleri sınıflandırmasında Karayca, etnik bakımdan Kıpçak grubu, coğrafî bakımdan ise Kuzey veya Ku- zeybatı grubu Türk dilleri içerisinde değerlendirilmektedir. Rusya ve Batı dünyasında Karaylar ve onların konuştukları dil olan Karay- ca üzerine pek çok çalışma yapılmış olmasına rağmen Türkiye’de bu konuda * PhD, Balikesir University, Faculty of Arts and Sciences (Turkey).